Διαδικασία-παρωδία της «εσωτερικής-εξωτερικής αξιολόγησης» των σχολικών μονάδων

Συνάδελφοι,

Το Υ.ΠΑΙ.Θ. και η Κυβέρνηση ψήφισαν τον Ιούνιο του 2020, εν μέσω πανδημίας, τον αντιεκπαιδευτικό νόμο 4692/2020 με τον ψευδεπίγραφο τίτλο «Αναβάθμιση του σχολείου και άλλες διατάξεις», ο οποίος ανάμεσα σε άλλες αντιεκπαιδευτικές διατάξεις περιλαμβάνει την πρόβλεψη για την επιβολή εφαρμογής αξιολόγησης. Στις 20 Ιανουαρίου 2021, έπειτα από δίμηνη αναστολή λειτουργίας των σχολείων λόγω της πανδημίας του COVID-19, το Υ.ΠΑΙ.Θ. προχώρησε στην έκδοση της Υπουργικής Απόφασης Υ.Α. 6603/ΓΔ4/20-01-2021 (ΦΕΚ 140B/20-01-2021) με θέμα: «Συλλογικός προγραμματισμός, εσωτερική και εξωτερική αξιολόγηση των σχολικών μονάδων ως προς το εκπαιδευτικό τους έργο», απαιτώντας έως το τέλος Φεβρουαρίου να πραγματοποιηθούν σε όλη την επικράτεια Σύλλογοι Διδασκόντων, ώστε να ξεκινήσουν οι σχετικές με την αξιολόγηση διαδικασίες.

Αναφορικά με την έναρξη εφαρμογής της εσωτερικής και εξωτερικής αξιολόγησης των σχολικών μονάδων στη μέση του σχολικού έτους, έχουμε να επισημάνουμε τα εξής:

1. Κοινή θέση όλων των μελών του Δ.Σ. αποτελεί ότι συμφωνούν καταρχάς με το θεσμό της αξιολόγησης, όχι όμως με το συγκεκριμένο πλαίσιο εφαρμογής του, όπως προωθείται από τον προαναφερόμενο νόμο και την Υ.Α.
2. Σε συνδυασμό με την εξωτερική αξιολόγηση, η οποία θα πρέπει να έχει καθαρά υποστηρικτικό και όχι ελεγκτικό ή/και τιμωρητικό χαρακτήρα, ο προγραμματισμός και η εσωτερική αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου της σχολικής μονάδας, μπορούν να εξελιχθούν σε εργαλεία θετικής ανατροφοδότησης του εκπαιδευτικού έργου, με στόχο την ανάληψη βελτιωτικών δράσεων, τόσο από τη σχολική μονάδα, όσο και από τον κάθε εκπαιδευτικό, μακριά από κατηγοριοποιήσεις και ανταγωνισμούς και μέσα σε ένα κλίμα εμπιστοσύνης, συνεργασίας και συλλογικότητας, που πρέπει να χαρακτηρίζει το σχολείο.
3. Για τα Δημόσια όσο και για τα Ιδιωτικά σχολεία, ο προγραμματισμός και η εσωτερική αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου της σχολικής μονάδας, ως συλλογική και δημοκρατική διαδικασία του Συλλόγου Διδασκόντων, μπορούν να συμβάλουν:
   • στην ανάπτυξη κουλτούρας και αυτοβελτίωσης των σχολικών μονάδων,
   • στη βελτίωση της ποιότητας και της αποτελεσματικότητάς τους, καθώς και
   • στη δημιουργία Σχολείων –Κοινοτήτων μάθησης, που πρέπει να είναι το ζητούμενο.
4. Η Πολιτεία πριν προχωρήσει στην απαίτηση οποιουδήποτε είδους αξιολόγησης, θα πρέπει να δεσμευθεί ότι θα εξασφαλίζονται τα μέσα, οι διαδικασίες και οι πόροι για να πραγματοποιηθούν οι βελτιώσεις και οι αλλαγές που θα προτείνονται από τους Συλλόγους Διδασκόντων στο πλαίσιο της αυτοαξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου της σχολικής μονάδας.
5. Κάθε προσπάθεια εισαγωγής και εφαρμογής αξιολόγησης στο εκπαιδευτικό μας σύστημα πρέπει να αποσκοπεί στην αναβάθμιση του παρεχόμενου εκπαιδευτικού έργου, να έχει σαφώς διατυπωμένα κριτήρια, και να αφορά όλη την πυραμίδα της εκπαίδευσης. Κατά συνέπεια η αξιολογική διαδικασία δεν πρέπει να είναι μονόδρομη, αλλά αμφίδρομη, και να αφορά όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Ένα μοντέλο μερικής και μονοδιάστατης αξιολόγησης που απευθύνεται αποκλειστικά στον εκπαιδευτικό με τιμωρητική πρόθεση κι όχι με στόχο την επαγγελματική και επιστημονική του βελτίωση, χαρακτηρίζεται από έλλειψη δημοκρατικότητας. Το κυριότερο δε, είναι ότι δεν οδηγεί στην αναβάθμιση του παρεχόμενου εκπαιδευτικού έργου, που πρέπει είναι ο κύριος σκοπός της αξιολόγησης.
6. Ειδικότερα τα Σχολεία μας και εν γένει τα Ιδιωτικά σχολεία από τη φύση τους πλεονεκτούν σε σχέση με τα Δημόσια σχολεία ως προς μερικούς από τους δείκτες που αναφέρονται στο υλικό του Ι.Ε.Π., δηλαδή Παιδαγωγική και μαθησιακή λειτουργία, Διοικητική λειτουργία και Επαγγελματική Ανάπτυξη των εκπαιδευτικών, που σχετίζονται με τα μέσα, τους πόρους τη διδασκαλία και μάθηση, το κλίμα και τις σχέσεις κ.ά. Εκτός αυτού, ακολουθούν διαφορετικές διαδικασίες από αυτές που ακολουθούνται στα Δημόσια σχολεία αναφορικά με τις προσλήψεις, προαγωγές και απολύσεις των εκπαιδευτικών τους, καθώς και την επιλογή των Διευθυντών και Υποδιευθυντών.
7. Εν μέσω πανδημίας, θεωρούμε εντελώς άκαιρη και βεβιασμένη την εφαρμογή εσωτερικής και εξωτερικής αξιολόγησης, με σχολεία που ανοιγοκλείνουν, με εκπαιδευτικούς και μαθητές που αγωνίζονται να κρατήσουν ζωντανή τη φλόγα της μάθησης δίχως καμία υγειονομική, υλικοτεχνική και παιδαγωγική στήριξη από την πλευρά της ίδιας της κυβέρνησης και με κυρίαρχη την ανησυχία και αγωνία εκπαιδευτικών, μαθητών και γονέων για τη διασφάλιση, πρωτίστως, της υγείας τους.

Διαβάζοντας τον νόμο και την Υ.Α., μετά από μια πρώτη επεξεργασία, διαπιστώνουμε ότι:

1. Το Υ.ΠΑΙ.Θ. επιχειρεί να παρουσιάσει στην κοινή γνώμη τον συγκεκριμένο τρόπο αξιολόγησης στην εκπαίδευση ως πανάκεια για την αντιμετώπιση χρόνιων ζητημάτων του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος. Η Υπουργός Παιδείας είναι αποφασισμένη να υλοποιήσει τον νόμο και την Υ.Α. παρά τις αντιδράσεις τόσο όλων των Εκπαιδευτικών Ομοσπονδιών, που υποστηρίζουν, και όχι άδικα, ότι η αξιολόγηση, σε συνδυασμό με μέτρα που θα ακολουθήσουν το επόμενο διάστημα, όπως η ελεύθερη γονεϊκή επιλογή, τα vouchers, η εμπλοκή της τοπικής αυτοδιοίκησης (βλέπε τις 42 προτάσεις για την εκπαίδευση της Έκθεσης Πισσαρίδη), σκοπό έχει όχι μόνο την πραγματοποίηση απολύσεων, αλλά την κατάργηση του Δημόσιου σχολείου.
2. Η Πολιτεία ζητά να πραγματοποιηθεί αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου, ενώ η ίδια δεν καλύπτει τα θέματα που άπτονται της δικής της ευθύνης (υποδομές, μέσα, προγράμματα σπουδών, βιβλία, χρηματοδότηση κ.λπ.), τα οποία προφανώς δεν αποτελούν ευθύνη των εκπαιδευτικών.
3. Μετά το πέρας της «εξωτερικής αξιολόγησης» προβλέπεται να ακολουθήσουν ποικίλες δημόσιες αναρτήσεις σε ιστοσελίδες και ηλεκτρονικές εφαρμογές, που θα οδηγήσουν στον ανταγωνισμό και την κατηγοριοποίηση των σχολικών μονάδων και στη συνέχεια των εκπαιδευτικών και των μαθητών.
4. Η ευθύνη της υλοποίησης του προγραμματισμού και της εσωτερικής αξιολόγησης-αποτίμησης αφαιρείται από τον Σύλλογο Διδασκόντων και μεταφέρεται στον Διευθυντή του εκάστοτε σχολείου, με αποτέλεσμα να μετατρέπονται οι εκπαιδευτικοί σε εκτελεστικά όργανα και η αυτοαξιολόγηση σε μια στείρα γραφειοκρατική διαδικασία.
5. Το συγκεκριμένο σχέδιο αξιολόγησης, που προωθεί η κυβέρνηση δημιουργεί ένα ασφυκτικό, ποσοτικοποιημένο και ιεραρχικό σύστημα αξιολόγησης. Ηεκπαίδευση όμως, είναι μια διαδικασία δυναμική, διαλεκτική και ευέλικτη που εμπεριέχει ιδιαίτερες ποιότητες. Ο Συντονιστής δε Εκπαιδευτικού Έργου αναλαμβάνει ρόλο εξωτερικού αξιολογητή της σχολικής μονάδας με «όπλο του» μια δεκάβαθμη κλίμακα αξιολόγησης-κατηγοριοποίησης. Η ποσοτικοποίηση της αξιολόγησης[1] εκτός του ότι καθιστά το όλο εγχείρημα μεθοδολογικά έωλο έως και προβληματικό, θα επιβαρύνει και θα αποπροσανατολίσει τον εκπαιδευτικό, ιδιαίτερα την περίοδο που διανύουμε.
6. Ο νόμος και η Υ.Α., όπως είναι διατυπωμένα, έχουν τα ίδια κριτήρια ανεξαιρέτως για όλα τα σχολεία, και επομένως δεν έχουν πεδίο εφαρμογής στα Ιδιωτικά και στα Ισότιμα με τα Δημόσια σχολεία. Όπως προκύπτει και από τα αποτελέσματα των Αυτοαξιολογήσεων Σχολικών Μονάδων που έγιναν στα Σχολεία μας το σχολικό έτος 2013-2014, δεν θα έπρεπε να διέπονται τα Δημόσια και τα Ιδιωτικά σχολεία από τις ίδιες διατάξεις.
7. Η εφαρμογή της αξιολόγησης αυτή τη χρονική στιγμή κρίνεται επισφαλής, αφού ο νέος «θεσμός» αμφισβητείται στο σύνολό του και έχει προκαλέσει θυελλώδεις αντιδράσεις στην εκπαιδευτική κοινότητα.
8. Ιδιαίτερα στα Ιδιωτικά και στα Ισότιμα με τα Δημόσια σχολεία η απόπειρα εφαρμογής της αξιολόγησης είναι παρωδία, καθώς έρχεταιλίγους μήνες μετά την ψήφιση ενός νόμου για την ιδιωτική εκπαίδευση (βλέπε το υπ΄ αριθμ. πρωτ. 320/28-08-2020 έγγραφο), που τα μετατρέπει σε εμπορικές επιχειρήσεις με αναλώσιμους υπαλλήλους (ελεύθερες και αναιτιολόγητες απολύσεις) και δίνει σε ιδιοκτήτες και διοικούντες τη δυνατότητα να «αξιολογούν» τους εκπαιδευτικούς με εφαρμογή πρόσθετων «αξιοκρατικών» κριτηρίων αξιολόγησης. Για τον «ανεπιθύμητο» εκπαιδευτικό που διαμαρτύρεται για τα οφειλόμενα, που συμμετέχει στα κοινά, που αρνείται να παρανομήσει, δεν επικρέμαται η απειλή μόνο της ελεύθερης απόλυσης, αλλά και του χαρακτηρισμού, ώστε να στιγματιστεί η επαγγελματική του πορεία.

Όλες οι εκπαιδευτικές ομοσπονδίες, Δ.Ο.Ε., Ο.Λ.Μ.Ε. και Ο.Ι.Ε.Λ.Ε. αντιδρούν στην εσωτερική και εξωτερική αξιολόγηση των σχολικών μονάδων. Επισημαίνουμε:

• Η Δ.Ο.Ε. καλεί τους Συλλόγους Διδασκόντων «να συμμετέχουν στην απεργία – αποχή… και …να μην προχωρήσουν σε καμία διαδικασία που σχετίζεται με την εφαρμογή της Υ.Α.», και τα στελέχη εκπαίδευσης (Διευθυντές σχολείων, Συντονιστές Εκπαιδευτικού Έργου κ.λπ.) «να συνταχθούν με την απόφαση του κλάδου συμμετέχοντας στην απεργία – αποχή» (Δ.Ο.Ε.-Για την Αξιολόγηση).
• Η Ο.Λ.Μ.Ε. καλεί τον κλάδο «να απορρίψει τους σχεδιασμούς της κυβερνητικής πλειοψηφίας, να αντιτάξει παιδαγωγικά, κοινωνικά και ιδεολογικά επιχειρήματα και να αναπτύξει πρωτοβουλίες σε επίπεδο συλλογικών δράσεων που θα απονομιμοποιήσουν στη συνείδηση της κοινωνίας και του κόσμου της εκπαίδευσης την επιχειρούμενη προσπάθεια χειραγώγησης» (Ο.Λ.Μ.Ε.-Για την Αξιολόγηση).
• Η Ο.Ι.Ε.Λ.Ε. «καλύπτει με απεργία-αποχή τους εκπαιδευτικούς – μέλη Συλλόγων Διδασκόντων που θα αποφασίσουν να μην συμμετάσχουν στη διαδικασία-παρωδία της εσωτερικής-εξωτερικής αξιολόγησης σε σχολεία-μαγαζιά και μάλιστα εν μέσω πανδημίας» (Ο.Ι.Ε.Λ.Ε.-Για την Αξιολόγηση).

Συνάδελφοι,

Βάσει των παραπάνω, προτείνουμε:

α. Η οποιαδήποτε συμμετοχή σας στη διαδικασία εσωτερικής και εξωτερικής αξιολόγησης των σχολικών μονάδων, μετά από απευθείας ανάθεση ή μη από τον Διευθυντή του Σχολείου, να γίνει με δήλωση της ρητής επιφύλαξής σας, αναφορικά με το περιεχόμενο του νόμου και της Υ.Α. και την εφαρμογή τους το συγκεκριμένο σχολικό έτος εν μέσω πανδημίας COVID-19.

β. Όσοι δεν επιθυμείτε να συμμετέχετε στη διαδικασία εσωτερικής και εξωτερικής αξιολόγησης των σχολικών μονάδων ακολουθώντας και το κάλεσμα των Δευτεροβάθμιων Εκπαιδευτικών Ομοσπονδιών, μπορείτε να απέχετε καθώς σας καλύπτουν ο Νόμος 1264/1982 , άρθρο 20, παρ 1[2] και ο Οδηγός της ΓΣΕΕ[3], σελ. 2.

[1] Κατάτμηση του εκπαιδευτικού έργου σε 3 (τρεις) βασικές λειτουργίες που χωρίζονται σε 14 (δεκατέσσερις) επιμέρους θεματικούς άξονες και 49 (σαράντα εννέα) συνολικά δείκτες.

[2] «….Εργαζόμενοι του κλάδου ή της επιχείρησης που δεν είναι μέλη της συνδικαλιστικής οργάνωσης που κήρυξε απεργία μπορούν να λάβουν μέρος σ` αυτή. Εργαζόμενοι της επιχείρησης που δεν είναι μέλη καμιάς συνδικαλιστικής οργάνωσης» μπορούν να λάβουν μέρος σε απεργία που κήρυξε νόμιμα η πλέον αντιπροσωπευτική σε σχέση με την εργασιακή ιδιότητα οργάνωση….”

[3] Φορέας του δικαιώματος της απεργίας είναι κάθε εργαζόμενος, ανεξάρτητα από το εάν είναι μέλος ή όχι της συνδικαλιστικής οργάνωσης που κηρύσσει την απεργία (https://www.inegsee.gr/wp-content/uploads/2013/11/apergia.pdf) .